SO important are tactile hairs (and this is why you should leave them in)

Bij veel dieren worden tastharen (of “vibrissae”) vaak over het hoofd gezien. Toch zijn deze haren, te vinden rond de snuit, ogen en soms zelfs op andere delen van het lichaam, een essentiële bron van informatie. Of het nu gaat om een paard op stal of een kat die in het donker sluipt: tastharen maken een wereld van verschil.

Wat zijn tastharen en hoe werken ze?

Normale haren zitten in een wortelkanaal, maar tastharen hebben een speciaal aangepaste wand van dat wortelkanaal. De wortel zelf ligt in een sinus, een holte gevuld met bloed. In de binnenwand van deze sinus zitten kleine structuren die heel gevoelig zijn. Zodra de tasthaar iets aanraakt, zorgt dat ervoor dat het bloed in de sinus gaat bewegen. Zo kunnen dieren met tastharen dingen waarnemen door aanraking. Het is dus eigenlijk een slim systeem om hele kleine dingen te “voelen”!

Tastharen per diersoort

Tastharen bij paarden

Paarden hebben tastharen op de neus en rond de lippen.

• Ruimtelijk inzicht: Paarden gebruiken tastharen rond hun neus en lippen om objecten te verkennen en vermijden hiermee botsingen, vooral in het donker of in een nieuwe omgeving.
• Eten en drinken: Ze helpen bij het selecteren van voedsel, door nauwkeurig de textuur en kwaliteit van gras of hooi te beoordelen.
• Sociale interactie: Tastharen spelen ook een rol bij het “scannen” van andere paarden tijdens begroetingen, wat sociale communicatie versterkt.

Tastharen bij katten

Katten hebben tastharen op de wangen, bovenlip, poten, tenen en rond de ogen.

• Navigatie: Ze bepalen of ze door smalle ruimtes kunnen bewegen en detecteren subtiele trillingen in de lucht tijdens het jagen.
• Communicatie: Tastharen rondom de ogen en snuit helpen katten hun emoties en intenties over te brengen naar soortgenoten en mensen.

Tastharen bij honden

Bij honden bevinden tastharen zich voornamelijk op de bovenlip and wangen.

• Exploratie: Vooral bij blinde honden of pups fungeren tastharen als extra hulpmiddel om objecten en obstakels te lokaliseren.
• Stressvermindering: Sensorische informatie helpt honden om zelfverzekerder nieuwe situaties in te gaan.

Tastharen bij konijnen

Konijnen hebben opvallend lange tastharen op hun snuit, boven hun ogen en op hun kin.

• Navigatie in tunnels: Konijnen gebruiken tastharen om te bepalen of ze door smalle tunnels of gangen kunnen bewegen.
• Bescherming tegen letsel: In het wild waarschuwen tastharen tegen takken of stekelige planten.
• Sociale signalen: Konijnen gebruiken tastharen om elkaars lichaamstaal beter te interpreteren, vooral tijdens ontmoetingen in het donker.

Tastharen bij cavia’s

Cavia’s hebben tastharen op hun snuit and wangen.

• Oriëntatie in kooien: Tastharen helpen cavia’s obstakels en wanden te herkennen, vooral in slecht verlichte omgevingen.
• Identificatie van voedsel: Ze kunnen met behulp van tastharen textuur en afstand van voedsel inschatten, wat belangrijk is omdat hun zicht beperkt is.

Tastharen bij fretten

Fretten hebben tastharen aan de zijkanten van de neus en ook langs hun wangen.

• Detectie van smalle doorgangen: Ze voelen met hun tastharen of hun lichaam door een spleet of buis past.
• Jacht en prooiherkenning: In het wild en bij spel kunnen fretten met tastharen subtiele bewegingen van een prooi in de gaten houden.

Tastharen bij knaagdieren (zoals hamsters, ratten en muizen)

Knaagdieren hebben tastharen op hun snuit, bovenlip and wangen.

• Nachtelijke navigatie: Omdat knaagdieren vaak ’s nachts actief zijn, zijn hun tastharen cruciaal om snel en veilig door hun omgeving te bewegen.
• Onderzoek van nieuwe objecten: Wanneer een knaagdier iets nieuws tegenkomt, gebruiken ze hun tastharen om het object eerst te voelen voordat ze het aanraken of eten.

Tastharen bij vissen

Ja dat lees je goed! Meervallen hebben barbels (ook wel snorharen genoemd) aan hun snuit. Deze zijn vergelijkbaar met tastharen en vervullen een soortgelijke functie. De barbels zijn bedekt met gespecialiseerde zenuwuiteinden en receptoren die gevoelig zijn voor aanraking, geur en smaak. Dit stelt meervallen in staat om in troebel water te navigeren en te jagen, zelfs als het zicht beperkt is.

Hoe tastharen beïnvloed worden door weersomstandigheden

De gezondheid en werking van tastharen kunnen beïnvloed worden door verschillende factoren, zoals temperatuur en luchtvochtigheid. In koudere klimaten kunnen tastharen minder gevoelig zijn doordat de zenuwen minder actief zijn bij lage temperaturen. Dit kan de communicatie en het oriëntatievermogen van dieren beïnvloeden. Ook veranderingen in de luchtvochtigheid kunnen de flexibiliteit van de tastharen beïnvloeden, wat ze minder effectief maakt in het detecteren van subtiele bewegingen of veranderingen in de omgeving.

Laat tastharen met rust

Sommigen knippen tastharen uit onwetendheid, bijvoorbeeld om een ‘nettere’ uitstraling te krijgen. Dit is echter schadelijk, omdat het dieren berooft van hun sensorische capaciteit. Voor paarden is het knippen van tastharen in Nederland zelfs verboden.

Sommigen dierenrassen zijn zo gefokt dat ze geen tastharen meer hebben, dit is erg nadelig voor het dier. Denk bijvoorbeeld aan de naaktkat. Het ontbreken van deze haren beïnvloed hen elke dag, omdat ze niet kunnen profiteren van de sensorische feedback die katten nodig hebben. Dit maakt ze onhandig en bang, vooral als ze nieuwe, onverwachte of uitdagende situaties tegenkomen.

Conclusion

Tastharen zijn niet alleen voor navigatie, maar bieden dieren ook een gevoel van hun omgeving dat ze anders zouden missen. Ze zijn belangrijk voor elk dier maar vooral onmisbaar voor dieren die weinig tot geen zicht hebben in bepaalde omstandigheden, zoals in het donker of in krappe ruimtes. Door respectvol met deze natuurlijke sensoren om te gaan, zorgen we ervoor dat onze dieren optimaal kunnen functioneren.

Meer weten over dieren? Hoe je ze het best kunt verzorgen en waar je hierbij op kunt letten? Stuur ons je vraag of volg de socials van HFL Animal Health!